Zadatek a zaliczka
50972
portfolio_page-template-default,single,single-portfolio_page,postid-50972,eltd-core-1.1.3,borderland-theme-ver-2.2,ajax_fade,page_not_loaded,paspartu_enabled,paspartu_on_top_fixed,paspartu_on_bottom_fixed,transparent_content,fade_text_scaledown,side_menu_slide_from_right, vertical_menu_with_scroll,wpb-js-composer js-comp-ver-7.3,vc_responsive

Zadatek a zaliczka

 

Pojęcia takie jak zaliczka i zadatek często pojawiają się w obrocie gospodarczym, lecz mimo tego często są stosowane zamiennie mimo ogromnych różnic między nimi.

Podkreślenia wymaga fakt, że zaliczka i zadatek nie są sobie równoważne a obie te instytucje spełniają różne funkcje w stosunkach gospodarczych.

Zaliczka stanowi kwotę wpłaconą na poczet świadczenia wynikającego z umowy i nie stanowi ona zabezpieczenia jej wykonania. W szczególności do zaliczki nie mają zastosowania przepisy dotyczące możliwości zatrzymania lub żądania zapłaty podwójnej wysokości. Zaliczkę wpłaca się na poczet przyszłego świadczenia, a jej jedyną funkcją jest zapłata jego części jeszcze przed wykonaniem świadczenia przez drugą stronę umowy. Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a więc zaliczka w przypadku odstąpienia od umowy podlega zwrotowi. Jak potwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 14 czerwca 2014 r., sygn. akt VI ACa 1538/13 odmowa zwrotu wpłaconej zaliczki – w przypadku oświadczenia konsumenta o rezygnacji z zamówienia – wydaje się nieuzasadniona. W przypadku umów zawieranych z konsumentem zastrzeżenie tzw.,,przepadku zaliczki” w przypadku rezygnacji z zakupu przez konsumenta została uznana przez UOKIK za klauzulę niedozwoloną.

Inaczej jest w przypadku Zadatku. Zadatek pełni funkcję dyscyplinującą strony umowy do jej wykonania. Los zadatku w przypadku nie dojścia do skutku umowy jest szczegółowo opisany w art. 394 kodeksu cywilnego. Pamiętać należy, że przepis ten ma charakter dyspozytywny to znaczy, że regulacja ta ma zastosowanie, gdy strony nie postanowiły inaczej. W razie wykonania umowy, zadatek, podobnie jak zaliczka podlega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. W razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Uprawnienie do odstąpienia od umowy i zatrzymania zadatku (względnie żądania zapłaty dwukrotnie wyższej), nie powstaje, jeżeli niewykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności. W takim przypadku zadatek powinien zostać zwrócony.

W kodeksie cywilnym ustawodawca nie sformułował żadnych wytycznych co do tego, jaka powinna być wysokość kwoty zadatku a także zaliczki oraz w jakiej relacji kwota ta powinna pozostawać w stosunku do świadczenia głównego. Zwyczajowo zadatek to niewielka część, wynosząca od 10% do 30 % umówionego świadczenia. W orzecznictwie wyrażony został pogląd, zgodnie z którym w ramach swobody kontraktowania dopuszczalne jest także zastrzeżenie zadatku o wartości przekraczającej połowę całego świadczenia. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12.5.2005 r., o sygn. akt. V CK 577/04 ,,wydanie takiego zadatku dyscyplinuje obie strony do wykonania umowy, a ponadto powoduje, iż w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona (przez zachowanie zadatku lub żądanie jego podwójnej wartości) otrzyma quasi-odszkodowanie o większej wartości”.

Podsumowując powyższe, zaliczka pełni funkcje tzw. bezpłatnego kredytowania a po wykonaniu świadczenia przez druga stronę, jest ona zaliczana na poczet zapłaty. W przypadku odstąpienia od umowy przez którąkolwiek ze stron jest ona zwracana stronie która ją dała natomiast zadatek jest bezzwrotny. W momencie konstruowania umowy należy szczegółowo ocenić ryzyko wystąpienia konieczności odstąpienia od umowy przez którąkolwiek ze stron mając na względzie jej przedmiot, dla przedsiębiorcy oczywiście najbardziej korzystnym będzie zawarcie w umowie zapisu mówiącego o zadatku (jeśli ryzyko konieczności odstąpienia przez niego od umowy jest niewielkie), gdyż pozwala on najlepiej chronić jego interesy i w jakiejś części zrekompensować utratę pełnej wysokości wynagrodzenia w przypadku odstąpienia od umowy przez drugą stronę.

-Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 czerwca 2014 r., sygn. VI ACa 1538/13;

-Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2001 r., sygn. II CKN 314/99;

-Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 r., sygn. akt. V CK 577/04.

Data

30 kwietnia 2020

Kategoria

Baza wiedzy